Diplomatik əlaqələr
Diplomatik nümayəndəliklər
Azərbaycan Xalq Çümhuriyyəti dövründə xarici siyasət və diplomatik əlaqələr Xarici İşlər Nazirliyi, Azərbaycanın xarici dövlətlərdəki səfirlikləri, diplomatik nümayəndəlikləri, konsulluqları, habelə, xarıci dövlətlərin Azərbaycandakı diplomatik nümayəndəlikləri və konsulluqları vasitəsilə həyata keçirilmişdir.
AXC dövründə xarici işlər nazirləri:
Məmmədhəsən Hacınski 28 may ‐ 6 oktyabr 1918
Əlimərdan bəy Topçubaşov 6 oktyabr ‐ 26 dekabr 1918
Fətəli xan Xoyski 26 dekabr 1918 ‐ 14 aprel 1919, 22 dekabr 1919 ‐ 27 aprel 1920
Məmmədyusif Cəfərov 14 aprel ‐ 22 dekabr 1919
Azərbaycanın xaricdəki səfirlikləri, nümayəndəlikləri və konsulluqları
Paris sülh konfransında nümayəndə heyətinin rəhbəri - Əlimərdan bəy Topçubaşov
Ermənistanda diplomatik nümayəndə:
- Məhəmməd bəy Təkinski
- Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev
- Teymur bəy Makinski
Gürcüstanda diplomatik nümayəndə:
- Məmmədyusif Cəfərov
- Faris bəy Vəkilov
Dağlı Xalqları Respublikasında diplomatik nümayəndə - Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev
Türkiyədə diplomatik nümayəndə -
- Əlimərdan bəy Topçubaşov
- Yusif bəy Vəzirov (Çəmənzəminli)
İranda səfir - Adil xan Ziyadxanov
Ənzəlidə vitse-konsul - Məhəmməd bəy Xəlilov
1920-ci il aprelin 1-də Təbrizdə baş konsulluq, Rəştdə konsulluq, Məşhəddə vitse-konsulluq, Xoy və Əhərdə konsul agentlikləri yaradılmışdır.
Türküstanda (Zakaspidə) nümayəndə - Əkbər ağa Sadıqov
Kuban və Don hökumətləri yanında səlahiyyətli nümayəndə və ticarət agenti - Cəfər bəy Rustəmbəyov
Batumda baş konsul - Mahmud bəy Əfəndiyev
Ukraynada diplomatik nümayəndə - Yusif bəy Vəzirov (Çəmənzəminli), konsul - Camal Sadıqov
Krımda konsul agenti - Şeyx Əli Hüseynov
1918-1920-ci illərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin Ermənistan, Gürcüstan, Türkiyə, Dağlılar Respublikası və Türküstanda diplomatik nümayəndəliyi, İranda səfirliyi, Kuban və Don hökumətləri yanında səlahiyyətli nümayəndəsi, Paris Sülh Konfransında səlahiyyətli nümayəndə heyəti fəaliyyət göstərmişdir.
Həmin illərdə Bakıda bir sıra dövlətlərin nümayəndəlikləri fəaliyyət göstərmişdir:
Xarici dövlətlərin Bakıda yerləşən nümayəndəlikləri
Ölkə |
Nümayəndənin adı |
Ünvan |
|
1. |
Böyük Britaniya |
Vitse-konsul Gevelke |
Kladbişenskaya küçəsi, 11, Rus-Asiya bankının dəftərxanası |
2. |
Ermənistan |
Diplomatik nümayəndə G.A. Bekzadyan |
Telefonnaya, 5 |
3. |
Belçika |
Konsul Ayvazov |
Gorchakovskaya küçəsi, 19 |
4. |
Yunanıstan |
Konsul Kusis |
Gogolevskaya və Molokanskaya küçələrinin tini |
5. |
Gürcüstan |
Diplomatik nümayəndə N.S. Alışbey |
Politseyskaya küçəsi, 20 |
6. |
Danimarka |
Konsul E.F. Bisrinq |
Birjevaya küçəsi, 32. Elektricheskaya Sila şirkətinin binası |
7. |
İtaliya |
Səkkizinci missiyanın başçısı Enrico İnsom |
Molokanskaya küçəsi, 35. |
8. |
Litva |
Konsul agenti V.İ Mitskeviç |
Pozenovskaya küçəsi, 15 |
9. |
İran |
Baş konsul Saad ul Vizirov |
Gubernskaya Spasskiy küçəsinin tini |
10. |
Polşa |
Konsul agenti S. Rılskiy |
Politseyskaya küçəsi, 15 |
11. |
ABŞ |
Vitse-konsul Randolf |
Krasnovodskaya küçəsi, 8 |
12. |
Ukrayna |
Vitse-konsul Golovan |
Nikolayevskaya, 8. Mirzəbəyovun evi |
13. |
Finlandiya |
Konsul agenti Veqelius |
Balaxanı ərazisi. Nobel qardaşlarının ofisi |
14. |
Fransa |
Konsul agenti Yemelyanov |
Vodovoznaya küçəsi, Mitrofanovun evi |
15. |
İsveçrə |
Konsul Klottyu |
Birjevaya küçəsi. 14 |
16. |
İsveç |
Konsul R.K. Van-der-Pluq |
Persidskaya və Gubernskaya küçələrinin tini |
Azərbaycanın müstəqilliyi Antanta Ali Şurası tərəfındən tanındıqdan sonra hökumətin hazırladığı “Qərbi Avropa və Amerikada Azərbaycan Cümhuriyyətinin diplomatik missiyalarının yaradılması və Paris sülh konfransındakı Azərbaycan nümayəndəliyinin ləğv edilməsi haqqında” qanun layihəsi Parlamentdə müzakirə olundu və qəbul edildi. Həmin qanuna görə, 1920 il aprelin 1-dən etibarən Böyük Britaniya, Fransa, İsveçrə, İtaliya, ABŞ, Almaniya, Rusiya və Polşada (Latviya, Litva, Estoniya, Finlandiya, Ukrayna, Rumıniya) Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin diplomatik nümayəndəlikləri təsis olunmalı idi.
Lakin sovet-bölşevik rejiminin beynəlxalq hüquq normalarım kobudcasına pozaraq Şimali Azərbaycanı işğal etməsi və de-fakto tanınmış müstəqil Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini aradan götürməsi nəticəsində Azərbaycanın xarici ölkələrlə diplomatik əlaqələrinə və beynəlxalq münasibətlər sistemində təmsil olunmasına son qoyuldu.